C Language Navigator – Tài nguyên mạnh mẽ nhất cho phát triển hệ thống

Cách Sử Dụng Câu Lệnh if và Kết Hợp Nhiều Điều Kiện Trong Ngôn Ngữ C

Cấu trúc điều khiển
目次

1. Giới thiệu

Ngôn ngữ C được sử dụng rộng rãi như một ngôn ngữ lập trình đơn giản nhưng mạnh mẽ. Trong đó, “câu lệnh điều kiện” là một chức năng quan trọng để kiểm soát hoạt động của chương trình. Đặc biệt, cách sử dụng câu lệnh if để xử lý nhiều điều kiện là yếu tố không thể thiếu để hiện thực hóa các logic phức tạp.

Bài viết này sẽ giải thích chi tiết cách sử dụng câu lệnh if trong C để chỉ định nhiều điều kiện, với cách diễn giải dễ hiểu ngay cả cho người mới bắt đầu. Từ cấu trúc cơ bản đến các ví dụ nâng cao, nội dung được trình bày đầy đủ để bạn tham khảo.

2. Cấu trúc cơ bản của câu lệnh if trong C

Câu lệnh if là gì?

Câu lệnh if kiểm tra xem điều kiện được chỉ định có “đúng” hay không và nếu điều kiện được đáp ứng, nó sẽ thực thi một đoạn xử lý nhất định. Trong C, cú pháp của câu lệnh if được viết như sau:

if (biểu_thức_điều_kiện) {
    // Xử lý sẽ được thực hiện khi điều kiện đúng
}

Ví dụ cơ bản

Ví dụ dưới đây kiểm tra xem biến x có giá trị dương hay không.

#include <stdio.h>

int main() {
    int x = 10;

    if (x > 0) {
        printf("x là số dương.\n");
    }

    return 0;
}

Trong đoạn mã này, printf sẽ được thực thi nếu x lớn hơn 0.

Điểm cần lưu ý trong biểu thức điều kiện của if

  • Biểu thức điều kiện có thể kết hợp số, biến, toán tử logic (&&, ||, !).
  • Trong C, giá trị khác 0 được coi là “đúng”, còn giá trị bằng 0 được coi là “sai”.
年収訴求

3. Các loại toán tử logic và vai trò trong C

Toán tử logic là gì?

Khi xử lý nhiều điều kiện, bạn cần sử dụng các toán tử logic để kết hợp các điều kiện. Trong C, có 3 toán tử logic chính:

Phép AND logic (&&)

  • Chỉ đúng khi cả hai điều kiện đều “đúng”.
  • Ví dụ: Kiểm tra xem biến a có nằm trong khoảng từ 10 đến 20 hay không.
if (a >= 10 && a <= 20) {
    printf("a nằm trong khoảng từ 10 đến 20.\n");
}

Phép OR logic (||)

  • Đúng nếu ít nhất một trong các điều kiện là “đúng”.
  • Ví dụ: Kiểm tra xem biến b có bằng 0 hoặc 100 không.
if (b == 0 || b == 100) {
    printf("b bằng 0 hoặc 100.\n");
}

Phép NOT logic (!)

  • Đảo ngược điều kiện. “Sai” thành “đúng” và ngược lại.
  • Ví dụ: Kiểm tra xem biến c có khác 0 không.
if (!(c == 0)) {
    printf("c khác 0.\n");
}

Lưu ý

  • Khi kết hợp các toán tử logic, hãy sử dụng dấu ngoặc để tăng tính dễ đọc.
  • Ví dụ: (a > 0 && b < 10) || c == 5

4. Cách kết hợp nhiều điều kiện trong C

Kết hợp nhiều điều kiện là gì?

Trong C, bạn có thể kết hợp nhiều điều kiện trong câu lệnh if. Điều này giúp mô tả logic phức tạp một cách ngắn gọn. Khi xử lý nhiều điều kiện, hãy sử dụng toán tử logic (&&, ||) và dấu ngoặc.

Ví dụ kết hợp nhiều điều kiện

Ví dụ dưới đây thực thi một xử lý khi biến x nằm trong khoảng 10–20 và y nhỏ hơn 30.

#include <stdio.h>

int main() {
    int x = 15;
    int y = 25;

    if ((x >= 10 && x <= 20) && y < 30) {
        printf("x nằm trong khoảng 10–20 và y nhỏ hơn 30.\n");
    } else {
        printf("Điều kiện không được đáp ứng.\n");
    }

    return 0;
}

　

Mẹo viết biểu thức điều kiện dễ đọc

  1. Sử dụng dấu ngoặc
  • Dùng dấu ngoặc để làm rõ thứ tự ưu tiên của điều kiện.
  1. Tách điều kiện
  • Tách các điều kiện phức tạp thành biến để viết ngắn gọn hơn.

5. Chi tiết về câu lệnh else if

else if là gì?

Sử dụng else if cho phép đánh giá nhiều điều kiện theo thứ tự và thực hiện xử lý tương ứng.

Ví dụ sử dụng else if

#include <stdio.h>

int main() {
    int num;

    printf("Nhập một số: ");
    scanf("%d", &num);

    if (num > 0) {
        printf("Số vừa nhập là số dương.\n");
    } else if (num < 0) {
        printf("Số vừa nhập là số âm.\n");
    } else {
        printf("Số vừa nhập bằng 0.\n");
    }

    return 0;
}

6. Câu lệnh if lồng nhau cho điều kiện nâng cao

Ví dụ về if lồng nhau

#include <stdio.h>

int main() {
    int x = 10;
    int y = 5;

    if (x > 0) {
        if (y > 0) {
            printf("Cả x và y đều là số dương.\n");
        } else {
            printf("x là số dương nhưng y không phải là số dương.\n");
        }
    } else {
        printf("x không phải là số dương.\n");
    }

    return 0;
}

7. Ví dụ thực tế | Chương trình mẫu với nhiều điều kiện

Ví dụ 1: Kiểm tra số trong phạm vi

#include <stdio.h>

int main() {
    int number;

    printf("Nhập một số: ");
    scanf("%d", &number);

    if (number >= 10 && number <= 20) {
        printf("Số vừa nhập nằm trong khoảng 10–20.\n");
    } else {
        printf("Số vừa nhập nằm ngoài phạm vi.\n");
    }

    return 0;
}

8. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Q1. Tại sao nhiều điều kiện không hoạt động?

  • Nguyên nhân: Không hiểu rõ thứ tự ưu tiên của biểu thức điều kiện.
  • Giải pháp: Sử dụng dấu ngoặc để làm rõ ý định.

9. Kết luận

Hãy học cách sử dụng câu lệnh if và nhiều điều kiện trong C để viết các chương trình linh hoạt và hiệu quả hơn.

侍エンジニア塾